Category: Moda

Miren Arzalluz, joan ez dena ezin da itzuli

Posted on by eki

Miren Arzalluz:

Joan ez dena ezin da itzuli

Hitzak: Oier Aranzabal Argazkiak: Guggenheim & James Weston
FB
PN
X

Share 

“Revolution is the harmony of form and color and everything exists, and moves, under only one law = life”

– Frida Kalho

Artea maite du Miren Arzalluzek. Deustuko Unibertsitatean Historia lizentziatura amaitu ostean, Artearen Historia ikasi zuen The Courtauld unibertsitatean, Londresen. Eta bizitza osoa igaro du mugimenduan, bidaia etengabean, arteari eta kulturari korapilatuta. Balentziaga Museoko bildumaren arduraduna izan zen eta urtebetez Etxepare Euskal Institutuko zuzendari lanak egin ostean, 2018an Parisko Palais Galliera Modaren museoko zuzendari izendatu zuten. Zazpi urteren ostean Euskal Herrira itzuli da Bilboko Guggenheim Museoko zuzendari izateko erronkarekin. Tira, itzuli idatzi dugu, baina, egiari zor, inoiz alde egin ez duenak ezin du itzuli.

Arzalluzena Euskal Herritik mundurako begirada zabala eta anitza da, kultura gizartea hezurmamitzen duen oihal baten gisa ulertzen duena. Izan Balentziagak diseinatutako soinekoarena edo mundu berri bat irudikatu nahi duen mihisearena. Antonio Gezala margolari bilbotarrarena, Frida Kalhorena edo Guggenheimeko zuzendari gisa aurkeztu duen Vito Acconci eta Sergio Pregoren YOU erakusketarena (2025eko irailera arte erakusgai). Hizkuntza bat da funtsean, komunikatzeko, galderak egiteko, eta batzuetan, erantzunak aurkitzeko.

Parisko Modaren Museoan jantzien bidezko kontakizun intimoak azaleratzen jakin zuen: iraultza, identitate eta ametsen mataza korapilatsuan. Balentziaga eta Chanel, Dior eta Margiela, testuren, silueten eta espazioaren bidez hitz egiten duten artistak. Arzalluzek badaki artea eta gizatasuna uztartzen. Badaki euskal herritarra izatea eta mundutarra izatea txanpon beraren bi alde direla. Eta arte garaikidean erreferente izateaz gainera, euskal arte eszenarekin harremanak sendotzeko asmoarekin heldu dio Bilboko Guggenheim Museoko gidaritzari.

Miren Arzalluzek elkarrekin errimatzen ditu artea eta gizartea, iragana eta etorkizuna, tokikoa eta Mundukoa. Elkar josita.

AEBen eta Europaren arteko harremanek garai makurrak bizi dituzten honetan, berebiziko garrantzia du Guggenheim Museoak New York, Bilbao eta Venezia artean eraikitako zubiak. “Pentsatu nahi dut Kultura badela askatasun apur bat ematen digun esparrua. Nabarmena da testuinguru politikoak berebiziko eragina izango duela estatu batuetako erakunde kulturaletan”, azpimarratu du Arzalluzek. Une beltzetan geratzen da inoiz baino argiago kulturak eta berau osatzen duten erakundeek jendartean betetzen duten ezinbesteko papera: “Kulturak eskaintzen digun aukeretako bat erresistentziarena da”, esan du.

Museoa ez baita enpresa bat, edo ez du enpresa gisa ulertzen Arzalluzek. Elkarrizketa etengabean dagoen organismo bizi bat bezala baizik. Elkarrekin errimatzen ditu artea eta gizartea, iragana eta etorkizuna, tokikoa eta Mundukoa. Elkar josita. “Kargua hartu berri dut. Hausnarketa fasean nago lantalde ezberdinekin, baina, laster partekatuko ditugu etorkizunerako ildo nagusiak”, azaldu du Arzalluzek, zuzendari bezala egin duen lehen aurkezpenean.

Ez da kasualitatea -ia poetikoa da- bere ibilbidea ehunetik ehunera moda, artea, kultura eta identitateari josia egotea. Guggenheim ez da helmuga, bide berrien abiapuntu bat baizik. Eta Arzalluz mugimenduan dago, beti bezala, bide berri baten hasieran.

Owantshoozi, sorkuntza ala hil!

Posted on by joseba

OWANTSHOOZI

Play Video
Hitzak: Nahia Zubeldia / Bideoa: Mito & Iker Treviño /
Argazkiak: Owantshoozi
FB
PN
X

Share 

Sorkuntza ala hil!

Juanak Parisko joskintzaren sindikatu ganberaren eskolan ikasi zuen, eta Ddidduek, aldiz, Herbeheretako Eindhoven diseinu eskolan. Elkarrekin sortu markaren izenaren bila hasi zirelarik, hiztegi osoa A-tik Z-ra iretsi eta gustuko izen bakar bat ez atzemanik, hala atera omen zitzaion Ddiddueri: “Owantshoozi!”; hots, “futxo!”, “kontxo!”. Eta harridura interjekzio hori atxiki. Ongi doakie, Owantshooziren lanak harridura eragiten baitu. Haatik, ez dute harridura besteei sentiarazteko sortzen, haiek sentitzeko baizik, harridura haurren gisan sentitzen segitzeko.

Hala, Juana eta Ddiddue, anai-arrebak baino gehiago, seme-alabak dira; begiak haurren ñirñirraz oraino beteak dituzten seme-alabak: aita kulturazalearenak eta ama modazalearenak; Urdiñarbeko tailerra duten lekuan epizeria zuen amañirenak; eta, nola ez, Xiberoarenak. Baina ez dira sekula modako mitologia folklorista horretara lerratzen. Errotik modernoak dira, eta erroetatik dira modernoak. Euskal mitologia nonahi ikusten, entzuten eta sentitzen dute, azalean josia dute, eta kauteren pertz zaharretik ur aitzindaria isurarazten dakite. Haien maskaradako kauterari bezala, euskal tradizioari azalean pop kultura tatuatzen diote.

Diddue eta Juanarentzat, ekaiak dira jaun eta jabe.

Hasteko, argi dute hierarkiarik ez dagoela ekaien artean: urreak bezainbat balio du kautxuak, zilarrak bezainbat harriak. Balioa ez baitu ekaiak egiten, ematen zaion soak baizik. Begiak eta beharriak zut, ekaien mintzoa entzuten dute.
– Zer izan nahi duzue?
– Kasketa!, kautxuzko botak.
– Zakua!, paraxuta oihalak.
– Txori-etxola!, zolako lauzak.
– Owantshoozi! Badela lana? Badugu plana.

 

Eta plana beti gauzatzen, ofiziale zintzoen gisan, orratzak eta aizturrak harturik. Haiek baitute den-dena egiten, hastetik buru, diseinutik josketara, hondakindegitik dendako apaletara. Ddiddue eta Juanak ur-lasterrak petik goiti hartzen dituzte: dena botatzen den kontsumo gizarte honetan, eskuen artetik pasatzen zaien oro berreskuratzeko prest dira, bizi berri bat emateko. Hala, kasketa bakar batean bota bat, traktore errotetako aire ganbera eta paraxuta oihala sarrarazten dakite. Halaber, RATP garraio-konpainiako zolak egiteko kautxuaz xoriendako etxolak sortu dituzte, eta ekaia gure oinpetik zerura iganarazi.

Paraxuta-oihala bezain arin
Juanak eta Ddidduek egiten duten oro ongi pentsatua dute. Baina umoreari leku hauta ematen diote; izan ere, haientzat, egiazko zintzotasuna erokeria ez galtzean datza. Ikus, adibidez, haien azken sorkuntza: lau elementuak, ura, lurra, haizea eta sua, kuxinetan bildu dituzte, oihal berreskuratuak hari josizko marrazki konplexu eta ederrez apainduz. Baina marrazki dotoreei hurbilagotik so eginez, airea puzkerra dela ageri da, eta ura, emazte baten baginako isuri joria.

Umorearen ausardia horrek are gehiago aberasten du Owantshooziren lana, irakurketa geruza bat gehituz. Anai-arreben xumetasuna ere agerian ematen du: ez dute erantzunak emateko sortzen, galdera gehiago eragiteko baizik. Eta bezeroa ez da, haientzat, hartzaile hutsa; aktoreak, eragileak nahi dituzte parean. Txori-etxolak, adibidez, puzzleak bezala sortu dituzte, norberak etxean muntatzeko gisan, ez abisarik ez kolarik gabe. Hala, sortzearen zirrararen parte bat erosleari utzi diote diseinatzaile eskuzabalek.

Apainduretatik dekorazioetara
Amañiri erran baliote, haren epizerian sortu zazpi txapeli esker, Chanelen sari bat eskuratuko zutela, “alajinkoa!” batez erantzunen zien, hain segur (hots, “owantshoozi!”-ren garai bateko sinonimoaz). Chanel ez aski, eta Hermès saria ere berenganatu zuten, edergailu arin eta finak sortuz. Nornahik ez du Frantziako goi mailako joskintzako sariak eskuraturik espantuka aritzeko parada!

Baina Juana eta Ddidduek ez zuten ahoa berotu, ez zitzaien burua hanpatu. Ez bat ez bi, lanari lotu zatzaizkion, berriz ere. Sariek ireki bideak sortzen segitzeko baliatu zituzten, Chaneleko tailer batzuekin lanean aritzeko, maxina berriak ezagutu eta berenganatzeko. Hori baita Owantshooziren lema eta eguneroko akuilua: “sorkuntza ala hil!”

Loreak mendian gabardina: euskal loreak mundu zabalera

Posted on by eki

Loreak mendian gabardina: euskal loreak mundu zabalera

Hitzak: Nahia Zubeldia / Argazkiak: Loreak Mendian
FB
PN
X

Share 

1992an, Xabi Zirikiain donostiarra sorterrira itzuli zen, mekanikako ingeniaritza ikasketak bukatu eta urte sabatikoa Atlantikoan gaindi eta Indian iragan ondoren.

Esperientzia horiek gogoberoturik, gipuzkoar gaztea Loreak Mendian hitzak zeramatzaten nikiak diseinatzen hasi zen. 1995ean, Victor Serna lagunarekin, Donostiako portuan saltegitxo bat irekitzea erabaki zuen. Xabik jantziak marrazten zituen, eta Victorrek, berriz, saltzen. Haien markan, estilo hiritarra eta naturarekiko hurbiltasuna uztartu zituzten.

Donostiako portuko saltegi historikoa.

Mendian zein hirian nagusi
Euskal Herrian, laster bihurtu zen Loreak Mendian saihestezin. Euskal hiritar gazte guztiei ikusten zitzaizkien soinean lore handiz apaindutako jertse txanodunak; bai hegoaldean, bai iparraldean. Markak jantzi unisexak proposatzen zituen, uneko kultur edo jendarte gertakarietan inspiratuak. 2011n, enpresak hamabi saltoki eta hirurogei langile zituen.

Estilo mudantza
2015ean, Loreak Mendian markak norabidea aldatu zuen. Surfwear eta streetwear arteko estiloa utzi, eta bilduma sofistikatuagoak sortu zituen. Estiloa grafikoa eta dotorea bihurtu zen, baina jatorrizko balioei uko egin gabe: sormen ahalmena, lurraldeko sustraiak eta unibertsaltasuna zaintzen segitu zuen. Nonbait, marka helduarora iritsi zen; eta Ura gabardina bilakaera horren adierazle ezin hobea da.

“Kolore neutroetan ala elektrikoetan egindako gabardina markaren funtsezko produktu bihurtu zen”

Iturri zaharretik Ura gabardina
Euskal Herriko klima euritsuak inspiratu zuen Ura gabardina. Grafismo dotore eta minimalistako jantzia Britainiako kotoi txirikordatuzko ehun iragazgaitzezkoa da, eta urari sartzea eragotzi arren, ez ditu euritakoek izan ohi dituzten dirdira eta busti itxura. Kolore neutroetan ala elektrikoetan egindako gabardina markaren funtsezko produktu bihurtu zen, eta hala segitzen du orain ere.

Lau haizeetara
Gaur egun, Loreak Mendian markak nazioartean ere lekua egin du eta talde handiengana hurbildu da. Hala, 2019an, Ternuarekin bat egin zuen; azken hori kirol ehun eta ekipamenduetan berezitua da, eta mundu zabalean kontzientzia ekologikoa hedatzera ahalegintzen da. Loreak Mendian 50 herrialdetan dago orain, eta segitzen du erroetatik edanez adarrak luzatzen.

Hemendik liburua: Euskal Herriko 50 objektu ikonikoren istorioak