Owantshoozi, sorkuntza ala hil!
OWANTSHOOZI
Hitzak: Nahia Zubeldia Argazkiak: Mito & Pierre Leibar
Share
Sorkuntza ala hil!
Juanak Parisko joskintzaren sindikatu ganberaren eskolan ikasi zuen, eta Ddidduek, aldiz, Herbeheretako Eindhoven diseinu eskolan. Elkarrekin sortu markaren izenaren bila hasi zirelarik, hiztegi osoa A-tik Z-ra iretsi eta gustuko izen bakar bat ez atzemanik, hala atera omen zitzaion Ddiddueri: “Owantshoozi!”; hots, “futxo!”, “kontxo!”. Eta harridura interjekzio hori atxiki. Ongi doakie, Owantshooziren lanak harridura eragiten baitu. Haatik, ez dute harridura besteei sentiarazteko sortzen, haiek sentitzeko baizik, harridura haurren gisan sentitzen segitzeko.
Hala, Juana eta Ddiddue, anai-arrebak baino gehiago, seme-alabak dira; begiak haurren ñirñirraz oraino beteak dituzten seme-alabak: aita kulturazalearenak eta ama modazalearenak; Urdiñarbeko tailerra duten lekuan epizeria zuen amañirenak; eta, nola ez, Xiberoarenak. Baina ez dira sekula modako mitologia folklorista horretara lerratzen. Errotik modernoak dira, eta erroetatik dira modernoak. Euskal mitologia nonahi ikusten, entzuten eta sentitzen dute, azalean josia dute, eta kauteren pertz zaharretik ur aitzindaria isurarazten dakite. Haien maskaradako kauterari bezala, euskal tradizioari azalean pop kultura tatuatzen diote.
Diddue eta Juanarentzat, ekaiak dira jaun eta jabe.
Hasteko, argi dute hierarkiarik ez dagoela ekaien artean: urreak bezainbat balio du kautxuak, zilarrak bezainbat harriak. Balioa ez baitu ekaiak egiten, ematen zaion soak baizik. Begiak eta beharriak zut, ekaien mintzoa entzuten dute.
– Zer izan nahi duzue?
– Kasketa!, kautxuzko botak.
– Zakua!, paraxuta oihalak.
– Txori-etxola!, zolako lauzak.
– Owantshoozi! Badela lana? Badugu plana.
Eta plana beti gauzatzen, ofiziale zintzoen gisan, orratzak eta aizturrak harturik. Haiek baitute den-dena egiten, hastetik buru, diseinutik josketara, hondakindegitik dendako apaletara. Ddiddue eta Juanak ur-lasterrak petik goiti hartzen dituzte: dena botatzen den kontsumo gizarte honetan, eskuen artetik pasatzen zaien oro berreskuratzeko prest dira, bizi berri bat emateko. Hala, kasketa bakar batean bota bat, traktore errotetako aire ganbera eta paraxuta oihala sarrarazten dakite. Halaber, RATP garraio-konpainiako zolak egiteko kautxuaz xoriendako etxolak sortu dituzte, eta ekaia gure oinpetik zerura iganarazi.
Paraxuta-oihala bezain arin
Juanak eta Ddidduek egiten duten oro ongi pentsatua dute. Baina umoreari leku hauta ematen diote; izan ere, haientzat, egiazko zintzotasuna erokeria ez galtzean datza. Ikus, adibidez, haien azken sorkuntza: lau elementuak, ura, lurra, haizea eta sua, kuxinetan bildu dituzte, oihal berreskuratuak hari josizko marrazki konplexu eta ederrez apainduz. Baina marrazki dotoreei hurbilagotik so eginez, airea puzkerra dela ageri da, eta ura, emazte baten baginako isuri joria.
Umorearen ausardia horrek are gehiago aberasten du Owantshooziren lana, irakurketa geruza bat gehituz. Anai-arreben xumetasuna ere agerian ematen du: ez dute erantzunak emateko sortzen, galdera gehiago eragiteko baizik. Eta bezeroa ez da, haientzat, hartzaile hutsa; aktoreak, eragileak nahi dituzte parean. Txori-etxolak, adibidez, puzzleak bezala sortu dituzte, norberak etxean muntatzeko gisan, ez abisarik ez kolarik gabe. Hala, sortzearen zirrararen parte bat erosleari utzi diote diseinatzaile eskuzabalek.
Apainduretatik dekorazioetara
Amañiri erran baliote, haren epizerian sortu zazpi txapeli esker, Chanelen sari bat eskuratuko zutela, “alajinkoa!” batez erantzunen zien, hain segur (hots, “owantshoozi!”-ren garai bateko sinonimoaz). Chanel ez aski, eta Hermès saria ere berenganatu zuten, edergailu arin eta finak sortuz. Nornahik ez du Frantziako goi mailako joskintzako sariak eskuraturik espantuka aritzeko parada!
Baina Juana eta Ddidduek ez zuten ahoa berotu, ez zitzaien burua hanpatu. Ez bat ez bi, lanari lotu zatzaizkion, berriz ere. Sariek ireki bideak sortzen segitzeko baliatu zituzten, Chaneleko tailer batzuekin lanean aritzeko, maxina berriak ezagutu eta berenganatzeko. Hori baita Owantshooziren lema eta eguneroko akuilua: “sorkuntza ala hil!”
